"สกินเฮด" ในรัสเซีย กับมุมที่เราต้องเข้าใจ

"สกินเฮด" ในรัสเซีย กับมุมที่เราต้องเข้าใจ 

สกินเฮด หรือกลุ่มนิยมลัทธิชาตินิยมหัวรุนแรง เป็นกลุ่มคนที่ชาวเอเชียอย่างเราๆ เมื่อได้ไปอยู่ที่รัสเซียหลายต่อหลายคนเกิดหวาดกลัว เริ่มตั้งแต่คำเล่าลือของคนที่เคยอยู่มาก่อน คนที่เคยถูกทำร้ายจริง และข่าวคราวที่มีให้เห็นตามสื่อต่างๆ ทำให้ความหวาดกลัวยิ่งเพิ่มมากขึ้น จากแนวความคิดที่ต้องการแสดงถึงความรักชาติแบบสุดโต่งของชาว “สกินเฮด” เป็นผลทำให้ในแต่ละปีมีผู้ที่ต้องเสียชีวิตไปเพื่อสังเวยแนวความคิดของคนกลุ่มนี้หลายคน ไม่เลือกผู้หญิง ผู้ชาย เด็กหรือคนแก่ เป้าหมายของคนกลุ่มนี้คือ ใครก็ตามที่ไม่ใช่ชนชาติตน แม้แต่ชาวรัสเซียหัวดำก็ไม่เว้นที่จะโดนทำร้าย ที่สำคัญการตายของชาวต่างชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่จับตัวคนทำผิดไม่ได้เพราะตำรวจท้องถิ่นไม่ค่อยให้ความร่วมมือ 

ใครที่ชาวสกินเฮดมุ่งทำร้าย? คนที่ชาวสกินเฮดมุ่งที่จะปองร้ายก็คือ กลุ่มคนที่มาจากประเทศกำลังพัฒนาต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น แอฟริกา เอเชีย พูดง่ายๆ ว่ากลุ่มคน ตาดำ หัวดำ ตัวดำ ไม่วายแม้แต่พวก คาซักสถาน อุสเบกินสถาน หรือทาจิกิสถาน ที่แม้ว่าครั้งหนึ่งเคยเป็นประเทศเดียวกันก็ตาม เพราะตามแนวคิดของเค้าแล้ว กลุ่มคนเหล่านี้ซึ่งรวมไปถึงเราที่มาจากเอเชียด้วย ชาวสกินเฮดถือว่าเป็นชนชาติที่มาแย่งทรัพยากรของคนในประเทศเขาไป คำถามต่อไปของเราก็คือ ทำไมพวกเขาถึงคิดเช่นนั้น

เราคงจะไม่เข้าใจสาเหตุการออกมาเคลื่อนไหวของคนกลุ่มนี้หากไม่ได้ศึกษาถึงความเป็นมาเป็นไปของรัสเซียในยุคหนึ่งนั่นก็คือช่วงของการล่มสลายของสหภาพโซเวียต และเหตุการณ์ต่างๆ ที่เข้ามาประดัง ณ ช่วงเวลานั้น ในช่วงเวลานั้นผู้คนเคยชินกับการปกครองในรูปแบบคอมมิวนิสต์ที่รัฐให้การสนับสนุนและช่วยเหลือในทุกเรื่อง โดยที่ประชนชนแทบจะไม่ต้องมานั่งนึกอะไรเอง งานรัฐก็หาให้ อาหาร เครื่องนุ่งห่มก็มีให้กินให้ใช้ และแล้ววันหนึ่งหลังจากการเปลี่ยนแปลงประชาชนกลับต้องมาต้องลุกขึ้นหาเลี้ยงชีพด้วยลำแข้งตนเองโดยไม่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลเหมือนแต่ก่อน ในสภาพเช่นนั้น เป็นช่วงเวลาที่สับสนของผู้คนยุคนั้นและประกอบกับการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ไม่หยุดนิ่งเกิดช่องว่างทางการเมือง ดังนั้นแต่ละคนก็ต่างพยายามหาทางให้ตนเองมีชีวิตอยู่รอดได้ในช่วงเวลานั้น 

จากการที่พ่อแม่ต้องออกไปหางานทำ และความดิ้นรนให้มีชีวิตอยู่ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงนั้น ทำให้การดูแลเอาใจใส่บุตรหลานของตนลดน้อยลง ประกอบกับความเครียดของผู้คนในยุคนั้นทำให้ความรุนแรงในครอบครัวกลายเป็นเรื่องที่ปกติ จากสาเหตุต่างๆ ไม่ว่า การถูกทารุณทำร้าย ความต้องการอยู่รอด ความอดอยาก ทำให้เด็กส่วนหนึ่งตัดสินใจหนีออกมาจากบ้าน เพื่อมาใช้ชีวิตอยู่บนท้องถนน ส่งผลให้เด็กเหล่านี้กลายเป็นเด็กติดยาเสพติด และอาชญากร นอกจากนี้แล้ว ปัญหาจากวิกฤติเศรษฐกิจก็เข้ามารุมเร้ายิ่งทำให้สถานการณ์เลวร้ายลงไปอีก เพราะโรงเรียนที่เคยเปิดการเรียนการสอน รัฐกลับไม่มีเงินมาสนับสนุนเหมือนแต่ก่อนและก็ปิดตัวลงไปในที่สุด ณ ช่วงเวลานั้น มีโรงเรียนกว่า 450 โรงเรียนที่ต้องถูกยุบ ที่แย่ไปกว่านั้น คือ เด็กที่เคยเรียนอยู่ในโรงเรียนเหล่านั้นกลับถูกปฏิเสธในการเข้าเรียนต่อในโรงเรียนอื่น เป็นผลทำให้ในช่วงเวลานั้นมีเด็กเร่รอนกว่า 6 ล้านคน และเป็นส่วนหนึ่งที่ก่อให้เกิดปัญหาอาชญากรรมบนท้องถนน เด็กพวกนี้ส่วนหนึ่งถูกหล่อหลอมด้วยความคิดที่ผิดๆ และรวมกันกันเป็นกลุ่มก้อนและออกตระเวนทำร้ายผู้คน โดยเฉลี่ยแล้วสกินเฮดมักมีอายุตั้งแต่ 16-25 ปี ปัจจุบันสกินเฮดมีตั้งแต่คนที่เรียนอยู่ในระดับประถามไปจนถึงระดับมหาวิทยาลัย และแน่นอนว่ารวมไปถึงพวกเด็กเร่ร่อนไร้ที่อยู่

แนวคิดความเป็นชาตินิยมในกลุ่มสกินเฮดเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายหลังการเปลี่ยนแปลงทางสังคมหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียต และประจวบกับต่างชาติในขณะนั้นคือ ยิว เข้ามาครอบงำธุรกิจหลักของประเทศ จากที่แต่ก่อนธุรกิจเหล่านั้นเคยอยู่ในกำมือของรัฐ ในช่วงเวลานั้นจึงได้มีการปลุกกระแสความเป็นชาตินิยมผ่านสื่อต่างๆ และรวมไปถึงนักคิด นักเขียน และนักการเมืองที่ต้องการให้คนหันมาให้ความสนใจความเป็นไปของประเทศ

กลุ่มสกินเฮดในช่วงยุคแรกเริ่มก่อตัวอยู่ในเมืองหลวงเป็นหลัก เพราะเป็นศูนย์กลางความเจริญ และเป็นศูนย์กลางการหลั่งไหลเข้ามาของผู้อพยพจากดินแดนอื่น ซึ่งจวบจนปัจจุบันพวกที่หลั่งไหลเข้ามาใช้ชีวิตอยู่ในเมืองใหญ่ๆ ในรัสเซีย ก็คือ เหล่าบรรดาประเทศสถานๆ ทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นชาวอุซเบคฯ คาซัคฯ และทาจิกิสถาน 

กลุ่มคนเหล่านี้เข้ามาอาศัยอยู่ในเมืองหลวง อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ตั้งรกรากเพื่อทำธุรกิจและใช้ชีวิตอยู่ในประเทศ มีทั้งที่เข้ามาอย่างถูกต้องตามกฎหมายและไม่ถูกต้อง จากแต่ก่อนเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กมีชาวรัสเซียอยู่ประมาณ 93-94% แต่ปัจจุบัน หนึ่งในห้าของคนที่อยู่อาศัยที่นั่นเป็นพวกที่มาจากทางใต้ ชาวพื้นเมืองเดิมที่เคยอาศัยอยู่ในบริเวณนั้นกลับต้องย้ายไปอยู่ที่อื่น ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นสาเหตุหนึ่งที่ชาวสกินเฮดมองว่าคนเหล่านี้มาแย่งพื้นที่และเป็นเหตุให้คนรัสเซียดั้งเดิมต้องย้ายไปอยู่ที่อื่น ดังนั้น เป้าหมายของสกินเฮดส่วนใหญ่ในยุคแรกๆ จึงตั้งเป้าไปที่บรรดาผู้คนที่มาจากประเทศแถบภาคใต้ของรัสเซียเหล่านี้เป็นหลัก หลังจากนั้นมา เป้าหมายก็เริ่มกว้างขึ้น ลามไปถึงชนชาติอื่นๆ โดยมองต่างชาติเหล่านี้ในมุมมองที่คล้ายๆ กันคือ เข้ามาแย่งชิงทรัพยากรและที่อยู่อาศัยของคนในประเทศ มีการร้องตะโกนขับไล่ชาวต่างชาติไปตามท้องถนน เช่น ประโยคที่ว่า “Россия для русских” หรือ “ประเทศรัสเซียสำหรับคนรัสเซีย” เป็นต้น 

สาเหตุที่ชาวอุซเบค คาซัค ทาจิ ส่วนหนึ่งไม่อยากวิ่งเข้าไปแจ้งตำรวจเมื่อโดนทำร้าย ก็เป็นเพราะว่าหลายคนเดินทางเข้ามาในรัสเซียอย่างไม่ถูกกฎหมาย เกรงว่าการวิ่งแจ้นไปแจ้งตำรวจก็เหมือนกับการวิ่งไปให้ตำรวจจับซะมากกว่า ดีไม่ดีก็อาจจะถูกเนรเทศออกนอกประเทศ ซึ่งต่างกับชาวต่างชาติอื่นๆ อินเดีย แอฟริกัน ชาวจีน หรือแม้แต่ชาวไทยเรา ที่มีสถานทูตคอยให้ความช่วยเหลือ แต่ถึงกระนั้นก็ไม่เป็นอุปสรรคในการทำร้ายของชาวสกินเฮด เหมือนดังที่ช่วงหนึ่งมีนักศึกษาเวียดนามถูกทำร้ายระหว่างทางเดินกลับหอหลังจากที่ไปสังสรรในงานวันเกิดเพื่อน จนถึงแก่ความตาย ด้วยความที่นักศึกษาคนนั้นเป็นลูกของข้าราชการที่มีชื่อเสียงคนหนึ่งในเวียดนาม ทางการเวียดนามและรวมไปถึงสถานทูตพยายามกดดันให้ทางการรัสเซียจับกุมผู้กระทำผิดให้ได้ ในที่สุดก็สืบเสาะหาคนร้ายจนพบ แต่ก็ผ่านไปหลายปี ผลที่สุดแล้วก็เขียนในใบรายงานว่า คนร้ายเป็นผู้วิกลจริต และถูกส่งตัวไปบำบัดแทนการได้รับโทษ

ปัญหาต่อไปก็คือ เราจะรู้ได้อย่างไรว่าเรากำลังอยู่ในอันตรายและจะสังเกตพวกสกินเฮดเหล่านั้นได้จากอะไร ปัจจุบันสกินเฮดมีหลายรูปแบบ ทั้งที่แต่งกายให้เห็นเด่นชัด และที่แต่งตัวเหมือนวัยรุ่นทั่วๆ ไป แต่ภายในแฝงไปด้วยอุดมการณ์แบบสุดขั้ว โดยทั่วๆ ไปแล้ว หากพูดถึงการแต่งกายของพวกสกินเฮดก็มีการเลียนแบบมาจากสกินเฮดในแถบประเทศตะวันตกอีกที นั่นก็คือ เครื่องแต่งกายที่คนพวกนี้สวมใส่มักจะไม่รุ่มร่ามและง่ายต่อการต่อสู้บนท้องถนนที่อาจจะเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ส่วนใหญ่แล้วก็จะเป็นกางเกงยีนส์สีดำ แบบธรรมดาๆ พอที่จะปกปิดคราบสกปรกและคราบเลือดได้ รองเท้าที่คนพวกนี้มักสวมใส่ก็จะเป็นรองเท้าหุ้มส้นที่มีพื้นหน้า จริงๆ แล้วพื้นของรองเท้าถือเป็นหนึ่งในอาวุธที่ชาวสกินเฮดใช้ทำร้าย เช่น หากนำมาทุบที่อกหรือท้องอาจจะส่งผลให้ถึงขั้นเสียชีวิตได้ อีกประการคือ การใส่รองเท้าหุ้มส้นจะช่วยให้สะดวกต่อการหลบหนี ส่วนเสื้อจะเป็นเสื้อแจคเก็ตแบบสั้นไม่มีปก เพื่อไม่ให้เป็นที่ดึงรั้งของคู่ต่อสู้ ซึ่งรวมไปถึงผม ที่นิยมตัดสั้นเกรียนหรือไม่ก็โกน ด้วยจุดประสงค์เดียวกันคือไม่ให้โดนดึงรั้ง รวมถึงไม่สวมแว่นตา ไม่ถือกระเป๋า และของมีค่าใดๆ ที่จะเป็นอุปสรรค์ในการต่อสู้

ในรัสเซียสกินเฮดส่วนหนึ่งมักจะมีธงสมาพันธรัฐอเมริกาเย็บติดที่แขนเสื้อ หรือไม่ก็เป็นภาพสกรีนรูปฮิตเลอร์ ซึ่งถือเป็นนักอุดมคติทางการเมืองที่ชาวสกินเฮดให้ความเคารพ บ้างก็สกรีนด้วยเลข 88 ซึ่งหมายถึง«Heil Hitler!» หรือสกรีนตัวอักษร WP ที่ย่อมาจาก«White Power» โดยปกติแล้วสกีนเฮดมักจะไม่พกพาอาวุธเพราะจะได้ไม่เป็นที่สังเกต

 

เวลาต่อสู้ส่วนใหญ่มักใช้เครื่องประดับและรองเท้าที่สวมอยู่ออกมาทำร้าย เช่น ใช้หัวเข็มขัดที่มีน้ำหนักฟาด ดังนั้นบางครั้งหัวเข็มขัดก็จะถูกประดับประดาไปด้วยลวดลายที่จะทำให้เป็นประโยชน์ในการต่อสู้ แต่ถ้ามีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มใหญ่และมีเป้าหมายเฉพาะอยู่แล้ว กลุ่มสกินเฮดเหล่านี้ก็มักจะพกพาอาวุธติดตัว เช่น ขวดแก้ว ไม้หรือกระบอง

สำหรับคำแนะนำที่จะหลีกเลี่ยงกลุ่มคนเหล่านี้ จากประสบการณ์ส่วนตัว ก็คงแนะนำอะไรได้ไม่มากนัก เพราะคนเหล่านี้แฝงตัวอยู่ในทุกที่ ทั้งในที่สาธารณะและที่เปลี่ยว แล้วแต่ว่าเราจะดวงดีหรือไม่ดีก็เท่านั้นเอง แต่หากเป็นไปได้ ก็ไม่ควรไปยืนปรากฏตัวหรือทำอะไรให้เด่นชัดในงานต่างๆ ที่กลุ่มสกินเฮดเหล่านี้มักชอบออกมาเดินขบวนกัน เช่น ในแมชการแข่งขันฟุตบอล คอนเสริตของบรรดาร้อคเกอร์ที่ชาวสกินเฮดนิยม วันเกิดเลนิน วันเกิดฮิตเลอร์ หรือแม้แต่วันชาติ การเดินทางไปในที่เปลี่ยวๆ ยามค่ำคืนก็ถือเป็นเรื่องที่พึงระมัดระวังเช่นกัน ในปัจจุบัน พวกสกินเฮดในรัสเซียยังคงมีอยู่และดูเหมือนว่ามีการเคลื่อนไหวกันอย่างเปิดเผยและมีโครงสร้างของกลุ่มที่เหนียวแน่น และยังได้รับอิทธิพลจากองค์กรสกินเฮดนานาชาติซึ่งมีอุดมคติในแบบเดียวกัน จากงานวิจัยของมหาวิทยาลัยแห่งเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ศาสตราจารย์ Анатолий КОЗЛОВ ได้ยอมรับว่า “กลุ่มสกินเฮดเหล่านี้มีส่วนสำคัญในการช่วยแก้ไขปัญหาบางประการได้” ดังนั้น จึงเป็นไปได้ว่า บางทีกลุ่มสกินเฮดเหล่านี้อาจได้รับการสนับสนุนจากรัฐอย่างลับๆ และตราบใดที่ยังคงมีการเคลื่อนไหวในเวปไซต์ของชาวสกินเฮดและหนังสือของบรรดานักเขียนที่มีแนวคิดสุดโต่งในการรักชาติเช่นนั้น รวมปถึงการเพิกเฉยของรัฐในการหามาตรการมาจัดการกับกลุ่มคนพวกนี้ ก็ยิ่งบ่งบอกได้ว่า กลุ่มสกินเฮดเหล่านี้ยังคงอยู่ในรัสเซียไปอีกยาวนาน.........

อ้างอิง
- Доклад для Московского бюро по правам человека “Наци-скины в современной России”, Александр Тарасов
- Fergananews, "...Сегодняшние скинхеды - это ребята, которые действуют по звонку", Елена Роткевич
- wikipedia.org/wiki/Skinhead